iáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mầm non rất quan trọng. Bởi trong độ tuổi mầm non, các bé yêu đang bắt đầu hình thành tư duy nhận biết về sự vật, hiện tượng xung quanh và biết thay đổi hành vi, nhận thức để phát triển bản thân.
1. Tầm quan trọng của giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mầm non
Giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mầm non đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục trẻ, đặc biệt là các kỹ năng cơ bản.
Giúp trẻ hình thành thói quen tốt
Trước hết, giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mầm non sẽ giúp trẻ có được những thói quen tốt có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là trong tình hình hiện nay khi ngày càng có nhiều loại dịch bệnh mà trẻ rất dễ bị mắc phải như: bệnh chân tay miệng, viêm họng, viêm phổi cấp… Khi trẻ học được những kỹ năng và rèn luyện được thói quen vệ sinh cá nhân cho bản thân rồi, ba mẹ có thể yên tâm rất nhiều trong quá trình giáo dục và chăm sóc các bé sau này.
Giúp trẻ tự lập trong việc chăm sóc bản thân
Không chỉ có lợi cho sức khỏe của các bé, việc giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ từ sớm sẽ giúp trẻ có những kỹ năng cơ bản để chăm sóc bản thân, thậm chí các bé có thể có khả năng chăm sóc và quan tâm đến mọi người xung quanh bé, đặc biệt là những người gần gũi bé yêu thương như ông bà, bố mẹ, anh chị em…
Việc giáo dục cho bé thói quen vệ sinh cá nhân đồng nghĩa với việc xây dựng cho bé tính tự giác cao, tinh thần trách nhiệm với những hành động, lời nói của bản thân. Điều đó là bước đệm để các bé tự tìm hiểu về chính bản thân mình, biết được mình thích gì, ghét gì, sở trường, sở đoản… để có xu hướng phát triển bản thân phù hợp với cá tính của mình.
2. Các biện pháp giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mầm non
Ba mẹ đều biết rằng, trong giai đoạn phát triển, hệ miễn dịch của các bé còn khá non nớt, do đó, sự chống đỡ về bệnh tật và khả năng thích ứng của các bé với điều kiện môi trường, thời tiết thất thường như hiện nay cũng rất kém. Bên cạnh đó, các bé mầm non đang trong giai đoạn khám phá mọi thứ xung quanh nên việc các bé thường thích chạm tay hay cầm nắm những thứ các bé thấy lạ, thấy thích thú mà những thứ đó các bé lại không biết nó tồn tại nhiều virus, vi khuẩn gây bệnh.
Chính vì vậy, để đảm bảo sức khỏe cho các bé yêu, ba mẹ nên thực hiện các biện pháp giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ như sau:
2.1 Tạo môi trường và điều kiện vật chất phù hợp
Giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ không đòi hỏi nhiều kỹ năng, thời gian hay tiền bạc, do đó chỉ cần ba mẹ mỗi ngày đầu tư một chút thời gian dành cho việc dạy bé yêu của mình là được.
Muốn bé yêu học tập đầy đủ và nhanh hơn, đầu tiên , ba mẹ nên chuẩn bị đầy đủ dụng cụ vệ sinh cá nhân của trẻ.
Ví dụ như ba mẹ muốn dạy bé vệ sinh răng miệng hàng ngày như thế nào thì trước hết ba mẹ nên mua cho bé những vật dụng cần thiết cho việc vệ sinh răng miệng như bàn chải, kem đánh răng..., của trẻ nhỏ… Lên thời gian biểu cho bé biết cần phải đánh răng ít nhất là hai lần trong một ngày, cụ thể là sau khi ngủ dậy vào buổi sáng và trước khi đi ngủ vào buổi tối…
Bên cạnh đó, ba mẹ cũng nên trang trí khu vực vệ sinh cho bé yêu để tăng thêm sự hấp dẫn và thú vị cho bé mỗi khi bé làm vệ sinh cá nhân. Ví dụ như ba mẹ sẽ dán lên tường những bông hoa, con vật ngộ nghĩnh, những nhân vật siêu nhân, công chúa, búp bê mà bé thích… hay thay đổi một chút màu sắc khu vệ sinh cá nhân của bé để trông bắt mắt hơn…
2.2 Sưu tầm, vận dụng các bài thơ, truyện, bài hát và trò chơi vào hoạt động vệ sinh
Ngoài việc chuẩn bị cho bé những đồ dùng cần thiết để vệ sinh cá nhân, ba mẹ cũng nên dạy cho bé những câu thơ, kể cho bé nghe những câu truyện, hát những bài hát hoặc tổ chức những trò chơi nho nhỏ liên quan đến hoạt động vệ sinh cá nhân để bé có thể nhớ lâu, nhớ kỹ những thao tác hơn.
Ví dụ, khi dạy bé rửa tay sạch sẽ, ba mẹ có thể dạy bé bài thơ sau:
“Miếng xà phòng nho nhỏ
Em xát lên bàn tay
Nước máy đây trong vắt
Em rửa đôi bàn tay
Khăn mặt đây thơm phức
Em lau đôi bàn tay
Đôi bàn tay be bé
Nay đã rửa sạch tinh.”
Hay khi bé đánh răng, ba mẹ vừa dạy bé thao tác vừa mở cho bé nghe, dạy bé hát bài “Bé tập đánh răng” - Nhạc sĩ Phạm Uyên Nguyên:
“Từ trên xuống dưới
Từ dưới lên trên
Đừng quên răng nào
Mình tập đánh răng.
Rồi mình xoay xoay
Mình làm thật nhẹ tay
Mình làm thật khéo tay
Hàm răng trắng tinh
Nụ cười thật xinh.
Rồi mình xoay xoay
Mình làm thật nhẹ tay
Mình làm thật khéo tay
Hàm răng trắng tinh
Nụ cười thật xinh.”
Ba mẹ lưu ý, ba mẹ khi sưu tầm những bài thơ, bài hát, câu truyện để dạy bé nên có sự chọn lọc, phù hợp với lứa tuổi của bé yêu nhà mình nhé. Hay hơn, ba mẹ có thể dạy cho bé những bài hát, câu thơ hoặc từ vựng bằng tiếng Anh về các vật dụng, hoạt động vệ sinh cá nhân để bé yêu của ba mẹ vừa học được vệ sinh cá nhân lại vừa học được ngoại ngữ khác nữa.
2.3 Làm mẫu cho trẻ, vừa làm vừa giải thích
Đối với ba mẹ, công việc vệ sinh hàng ngày khá là đơn giản nhưng đối với các bé thì những ngày đầu tiên sẽ khá khó khăn vì việc vệ sinh cá nhân với bé chưa phải là thói quen thường xuyên. Do đó, ngay từ ngày đầu tiên, khi dạy bé làm công tác vệ sinh cá nhân, ba mẹ nên làm mẫu cho bé trước, sau đó sẽ vừa làm vừa giải thích để cho bé hiểu vì sao lại làm như vậy.
Chẳng hạn, khi ba mẹ dạy bé rửa tay, ba mẹ sẽ đưa ra 6 bước rửa tay cơ bản nhất, sau đó sẽ làm mẫu và thực hành cùng bé từ bước một đến bước sáu.
Bên cạnh đó, ba mẹ sẽ giải thích cho trẻ mối nguy hại về vi khuẩn vi trùng bởi vì trẻ thường không biết vi khuẩn vi trùng là gì và tác hại của nó như thế nào. Vì thế ba mẹ có thể giải thích một cách đơn giản cho các bé biết về vi khuẩn và vi trùng, từ đó liên hệ việc rửa tay là vô cùng quan trọng đối với việc loại bỏ vi khuẩn và vi trùng.
Trong khi trực tiếp thực hành cùng bé yêu, ba mẹ cũng nhớ dặn dò bé không nên đưa bàn tay vẫn còn dính xà phòng lên mắt, mũi, miệng vì sẽ rất nguy hiểm. Cuối cùng ba mẹ đừng quên chỉ cho bé cách dùng khăn khô lau tay như thế nào là đúng.
Ba mẹ cần lưu ý, không phải chỉ cần một lần hướng dẫn bé là ba mẹ đã xong nhiệm vụ, ba mẹ nên hướng dẫn và cùng các bé thực hành nhiều lần để các bé thấy được người lớn cũng cần phải vệ sinh cá nhân đúng giờ giấc, đúng quy định. Có như vậy, các bé mới học tập và rèn luyện được thói quen tốt.
2.4 Khen thưởng, động viên khích lệ trẻ khi làm đúng
Như ba mẹ cũng biết, một hành vi tốt sẽ được củng cố và phát triển toàn diện hơn khi nó được đưa ra khen ngợi. Do đó, việc khen thưởng, động viên các bé khi các bé làm đúng sẽ giúp trẻ có động lực và vui vẻ thực hiện trong những lần tiếp theo.
Việc khen thưởng của ba mẹ đối với bé rất quan trọng. Chỉ là những câu nói nhẹ nhàng nhưng chứa đựng sự chân thành, tính khích lệ, cô vũ bé yêu như: “Con làm đúng rồi đấy, Con làm rất tốt, lần sau con hãy làm tốt như vậy nhé!...” Ngược lại, ba mẹ đừng khen ngợi cho qua loa hay khiến câu khen trở nên quá lố nhé!
Ngoài những lời khen, ba mẹ cũng sẽ có những phần quà nho nhỏ để động viên các bé khi các bé đã thực hiện việc vệ sinh cá nhân rất tốt trong một thời gian dài. Phần quà động viên ấy nên là những đồ vật thiết thực cho việc vệ sinh cá nhân của bé như: Thưởng cho bé loại kem đánh răng mới, bàn chải đánh răng mới hình bé thích, một chiếc khăn tắm mới… Tránh động viên bé lại thành “mua chuộc” bé như: “Nếu rửa tay thì sẽ thưởng kẹo, bánh, đồ chơi,...”